تقدیم به آستان قدسی امام علی بن موسی الرضا

 این بارگاه عشق است، یا کوی آشنایی

دل را کبوترانه هی می کند هوایی

خورشید را بگویید در آسمان نتابد

زیرا که ماه هشتم شد جلوه خدایی

ساعت دوباره هشت است ،نقاره خالنه تو

 از دوست می نوازد به به عجب صفایی

ما و سر ارادت در پیش آستانت

زیرا که من گدا و سلطان دین شمایی

دل اهوی اسیریست پابسته گناه است

 یارا ضمانتش کن یابد مگر رهایی

پرسش

واجب نیست روزه بگیرید و اگر بخواهید روزه بگیرید، باید به نیت روزۀ قضا یا روزۀ مستحبی و مانند آن روزه بگیرید و نمی‌توانید نیت روزۀ ماه رمضان کنید بلکه ظاهراً نمیتوانید قصد کنید آنچه را که فعلاً خداوند متعال از شما خواسته است انجام میدهید و همچنین نمی‌توانید نیت کنید که اگر ماه رمضان است روزۀ ماه رمضان و اگر ماه رمضان نیست روزۀ قضا یا روزۀ مستحبی و مانند آن باشد. و در صورتی که به نیّت روزۀ قضا یا روزۀ مستحبی و مانند آن روزه بگیرید، بعد معلوم شود ماه رمضان بوده، از ماه رمضان حساب میشود.

برگرفته از رساله آیت الله شبیری زنجانی دامت برکاته

سردار عزیز شهادتت مبارک. التماس دعا

جمعه ها دلسرد اما بی حضور روی تو

میکشم بالی به امید وصال کوی تو

میکنم ترسیم با  زیبا ترین نقش خیال

یک جهان اندیشه فرشی تار و پودش موی تو

هرگلی زیبا ترینش میکنم شامه نواز

کل عالم گر گلستان  کی رسد بر بوی تو

روزگاران گر به دستانم دهد افسار باد

میخرامانم چنان تا خود رسانم سوی تو

خویشتن را آن چنان نزدیک کویت می کنم

تا که شاید من بگیرم اندکی از خوی تو

وین هویدا باشد آنکس کند که قصد طهار

لاجرم باید بشوید خود به آب جوی تو                

شیوه مردانگی در پیش دار

حاکم بی تخت را در خویش دار=وجدان

در تمام روزهای عمر خویش

لب فروبند از حدیث نیش دار

بعد از آنی که شناسی خویش را

معرفت بر رب خود را بیش دار

از همه افعال و اعمال وجوب

خدمت خلق خدا در کیش دار  

در نگاه نافذت ای مرد راه

محترم مستغنی و درویش دار

وقت شاهانه به زیر بال خویش

از محبت بنده ی دل ریش دار          

شیوه مردانگی در پیش دار

حاکم بی تخت را در خویش دار=وجدان

در تمام روزهای عمر خویش

لب فروبند از حدیث نیش دار

بعد از آنی که شناسی خویش را

معرفت بر رب خود را بیش دار

از همه افعال و اعمال وجوب

خدمت خلق خدا در کیش دار  

در نگاه نافذت ای مرد راه

محترم مستغنی و درویش دار

وقت شاهانه به زیر بال خویش

از محبت بنده ی دل ریش دار          

احادیثی درباره حضرت معصومه سلام الله علیها

روى القاضى نور اللّه عن الصادق عليه السلام قال:

 إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْكُوفَةُ الصَّغِيرَةُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِيَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِي اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِيعَتِي الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ.

خداوند حرمى دارد كه مكه است پيامبر حرمى دارد و آن مدينه است و حضرت على (ع) حرمى دارد و آن كوفه است و قم كوفه كوچك است كه از 8 درب بهشت سه درب آن به قم باز مى شود - زنى از فرزندان من در قم از دنيا مى رود كه اسمش فاطمه دختر موسى (ع) است و به شفاعت او همه شيعيان من وارد بهشت مى شوند . بحارالانوار(ط-بیروت) ج 57 ، ص 228 ، ح 59

حَدَّثَنَا أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالا حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ
 قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ زِيَارَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ.
عیون اخبار الرضا ج 2 ، ص 267

امام رضا (ع) فرمود- كسى كه حضرت فاطمه معصومه را زيارت كند پاداش او بهشت است .

حَدَّثَنِي أَبِي وَ أَخِي وَ الْجَمَاعَةُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْعَمْرَكِيِّ بْنِ عَلِيٍّ الْبُوفَكِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنِ ابْنِ الرِّضَا ع قَالَ:
 مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِي بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ.
کامل الزیارات ص 324

امام جواد علیه السلام - كسى كه عمه ام را در قم زيارت كند پاداش او بهشت است .

 كسى كه آل حضرت را زيارت كند در حالى كه آگاه و متوجه شأن و منزلت او باشد به بهشت مى رود.

احادیثی درباره حضرت معصومه سلام الله علیها

روى القاضى نور اللّه عن الصادق عليه السلام قال:

 إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْكُوفَةُ الصَّغِيرَةُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِيَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِي اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِيعَتِي الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ.

خداوند حرمى دارد كه مكه است پيامبر حرمى دارد و آن مدينه است و حضرت على (ع) حرمى دارد و آن كوفه است و قم كوفه كوچك است كه از 8 درب بهشت سه درب آن به قم باز مى شود - زنى از فرزندان من در قم از دنيا مى رود كه اسمش فاطمه دختر موسى (ع) است و به شفاعت او همه شيعيان من وارد بهشت مى شوند . بحارالانوار(ط-بیروت) ج 57 ، ص 228 ، ح 59

حَدَّثَنَا أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالا حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ
 قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ زِيَارَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ.
عیون اخبار الرضا ج 2 ، ص 267

امام رضا (ع) فرمود- كسى كه حضرت فاطمه معصومه را زيارت كند پاداش او بهشت است .

حَدَّثَنِي أَبِي وَ أَخِي وَ الْجَمَاعَةُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْعَمْرَكِيِّ بْنِ عَلِيٍّ الْبُوفَكِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنِ ابْنِ الرِّضَا ع قَالَ:
 مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِي بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ.
کامل الزیارات ص 324

امام جواد علیه السلام - كسى كه عمه ام را در قم زيارت كند پاداش او بهشت است .

 كسى كه آل حضرت را زيارت كند در حالى كه آگاه و متوجه شأن و منزلت او باشد به بهشت مى رود.

واحد

حضرت معصومه سلام الله علیها

عزیز خدا منم سائل کویت

بُوَد غرق نور بهشت از گل رویت

بُوَد در تو پیدا وِقار مرتضیٰ

گل موسایی و همه هست رضا

یا حضرت معصومه مدد مولاتی...

محبین تو به عالَم سَراَفرازند

به روز جزا همه بر تو مینازند

شفاعت میزند برابرت زانو

شفیعه ی روز جزایی ای بانو

یا حضرت معصومه مدد مولاتی...

به اذن خدا تویی عصمت داور

وجود شما شد آیینه ی مادر

همان مادری که دو چشمانش تر است

چنین ایّامی را میان بستر است

یا حضرت معصومه مدد مولاتی...

وفات جانسوز بانوی عارف حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها را به همه شما خوبان تسلیت عرض می نمایم

2-6علت گریه ابلیس چیست؟ آیا ابلیس هم گریه کرد؟

با توجه به مضامین احادیث زیر به راحتی می توان علت گریه ابلیس را شناخت

الف- پیامبر اکرم فرمودند: هرگاه آدمی آیه سجده دار بخواند و سجده کند شیطان از کنار او می رود و گریه می کند و می گوید : ای وای فرزند آدم سجده کرد به او فرمان داده شد و سجده کرد و به من فرمان داده شد ولی من سرپیچی کردم و دوزخی شدم (صحیح مسلمج1 ص87 ح81)

ب- پیامبر خدا(ص)فرمود: هرگاه مومن به برادر مومنش سلام کند ابلیس که لعنت خدا بر او باد گریه می کند و می گوید، ای وای ! از هم جدا نشدند تا این که خداوند آن دو را امرزید(مسترک الوسایل ج 8 ص36 ح 9669 )

ج- امام صادق علیه السلام فرمودند: هیچ کار مباحی در نزد خداوند محبوب تر از ازدواج نیست،چون مومن از حلال خود غسل کند ابلیس می گرید و می گوید: این بنده پروردگارش را فرمان برد و خدا گناهش را آمرزید(مسترک الوسایل ج14 ص154 ح 16354 )

با کمی دقت و تامل در این احادیث شریف می توان علت گریه ابلیس را اینگونه ذکر کرد:

اطاعت بنده از فرمان خداوند

آمرزش آنان توسط خداوند رحمان

آری به راستی ابلیس که به عزت و جلال خداوند سوگند یاد کرده تا بندگانش را گمراه کند وقتی می بیند که بندگان خداوند با اطاعت از فرامین او مورد رحمت و  آمرزش پروردگارشان قرار می گیرند گریه می کند و این گریه نشان از شکست او دارد برایش بسیار سخت و سنگین می باشد.

 بسیار بجاست که برای آشنایی با موضوع گریه از منظر قرآن به نکات زیر پرداخته شود:

گریه یک نیاز فطری برای انان است و ریشه ان را می بایست در خلقت و بشر جستجو کرد خداوندمتعال این دو موهبت الهی یعنی خنده و گریه را به خود نسبت داده و در آیه43 سوره نجم می فرماید: (( انه هو اضحک و ابکی)) اوست که می خنداند و می گریاند

این مطلب را می توان این گونه برداشت کرد که هر انسانی برای برخوردار بودن از یک زندگی سالم هم به خنده نیاز دارد و هم به گریه البته باید توجه داشت که این هرکدام از این مقوله ها در جای خود مناسب است یعنی در زمان و مکانی که به خنده نیاز دارد و شرایط که ایجاب می کند بایستی بخندد و هرگاه شرایط مذکور برای گریه کردن فراهم شود  انسان می بایست گریه کند

 به قول شاعر که:

   جهان چون خط و خال و چشم و ابروست                     که هر چیزی به جای خویش نیکوست

 در حدیثی از حضرت امام موسی کاظم علیه السلام امده است: یحیی بن زکریا اهل گریه بود و هیچ گاه نمی خندید ولی حضرت عیسی بن مریم علیه السلام هم گریه می کرد و هم می خندید و کاری که عیسی علیه السلام می کرد برتر بود از کاری که یحیی علیه السلام می کرد  (الکافی ج2 ص665 ح20)

آیا گریه کردن فایده ای دارد؟

با در نظر گرفتن این مطلب که گریه کردن یک نیاز طبیعی و فطری برای انسان است بدیهی است که بر طرف کردن این نیاز فوایدی هم برای او در پی دارد.

علم بشری با پیشرفتی که داشته فوایدی را برای گریه کردن بر شمده که به چند مورد اشاره می کنیم:

الف- دفع ترکیبات شیمیایی هورمونی خاص بدن انسان در زمان دچار شدن به استرس یا (همان فشار های روانی) هیجانی بوسیله اشک و گریه کردن

ب-اشک های احساسی یا همان گریه مواد سمی که در پی استرس در خون جم شده است را از بدن دفع میکند

ج-اشک های احساسی یا گریه سطح منگنز در بدن را کاهش داده و این موجب تاثیر مستقیم بر خلق و خوی انسان می شود

د-گریه کردن یک مکانسیم طبیعی و قدرتمندبرای کنار آمدنانسان با درد و استرس و اندوه است.

ه-گریه علاوه بر ارتقاء سلامتی فردموجب می شودحضور و دخالت دیگران در تامین رفاه گریه کننده افزایش یابد

و-گریه اگر سرکوب شود هیجانات رها نمی شود و همچون رفتار های پرخاشگرانه خود را نشان می دهد

ز-گریه موجب می شود فرد احساس سبکی و خالی از غم و اندوه کند

ح-گریه یک ابزاری برای برقراری ارتباط و یک زبان جهانی برای درخواست کمک و حمایت اجتماعی است.

آیا گریه کردن فایده ای دارد؟

با در نظر گرفتن این مطلب که گریه کردن یک نیاز طبیعی و فطری برای انسان است بدیهی است که بر طرف کردن این نیاز فوایدی هم برای او در پی دارد.

علم بشری با پیشرفتی که داشته فوایدی را برای گریه کردن بر شمده که به چند مورد اشاره می کنیم:

الف- دفع ترکیبات شیمیایی هورمونی خاص بدن انسان در زمان دچار شدن به استرس یا (همان فشار های روانی) هیجانی بوسیله اشک و گریه کردن

ب-اشک های احساسی یا همان گریه مواد سمی که در پی استرس در خون جم شده است را از بدن دفع میکند

ج-اشک های احساسی یا گریه سطح منگنز در بدن را کاهش داده و این موجب تاثیر مستقیم بر خلق و خوی انسان می شود

د-گریه کردن یک مکانسیم طبیعی و قدرتمندبرای کنار آمدنانسان با درد و استرس و اندوه است.

ه-گریه علاوه بر ارتقاء سلامتی فردموجب می شودحضور و دخالت دیگران در تامین رفاه گریه کننده افزایش یابد

و-گریه اگر سرکوب شود هیجانات رها نمی شود و همچون رفتار های پرخاشگرانه خود را نشان می دهد

ز-گریه موجب می شود فرد احساس سبکی و خالی از غم و اندوه کند

ح-گریه یک ابزاری برای برقراری ارتباط و یک زبان جهانی برای درخواست کمک و حمایت اجتماعی است.

رسی جایگاه گریه در اسلام

یک پژوهشگر دینی گفت: عزاداری، گریه و پوشش سیاه در فقدان عزیزان، امری طبیعی است که در ملل و ادیان گذشته نیز شواهد فراوانی بر آن وجود دارد و دلیل آن این است که لباس سیاه، نماد حزن و اندوه است.

خبرگزاری فارس: عواطف یکی از ابعاد مهم و تأثیرگذار وجود انسان است. انسان فطرتاً خوبی‌ها و بدی‌ها را درک می‌کند و علاوه بر قضاوت عقلانی و مواجهه‌ رفتاری با آن‌ها، نوعی واکنش از خود نشان می‌دهد که به آن واکنش احساسی یا عاطفی می‌گوییم. از برخی چیزها اندوهگین می‌شود و از برخی دیگر شادمان؛ اغلب آدمی وقتی با صحنه رنج‌ بردن و آزار دیدن انسان یا حیوانی رو‌ به رو می‌شود، در خود اندوه و شفقت را احساس می‌کند، گاه قلبش به درد می‌آید، بی‌اختیار اشک می‌ریزد و برای یاری او و رهایی‌اش از درد و رنج آماده می‌شود. هیجان و عاطفه در فطرت ما انسان‌هاست و تربیت عاطفی یکی از جنبه‌های مهم تربیت انسان است. هر مکتب و نظام تربیتی که در مبانی و مسائل خود به عواطف انسانی بها ندهد، محکوم به شکست و بی‌اعتباری است. اسلام دین فطرت است و آموزه‌های خود را برپایه‌ واقعیت تکوینی انسان بنا نهاده است؛ به همین سبب عواطف انسانی را ارج نهاده و برای پرورش، مدیریت و بهره‌گیری صحیح از آن، راهبردها و راهکارهایی را ارائه کرده است.

برجسته‌ترین نقطه‌ ضعف قرائت وهابیان از دین، بی‌اعتنایی، بلکه ستیز نابخردانه‌ با عواطف انسانی است. آموزه‌های نظری و عملی اسلام با قرائت اهل‌ بیت(ع) نه تنها بر بروز رفتارهای عاطفی مدیریت شده صحه می‌گذارد، بلکه آن را تحریک و تشویق هم می‌کند، زیباترین جلوه جوشش عواطف انسانی را می‌توان در سوگواری بر امام آزادگان حضرت سیدالشهدا(ع) به نظاره نشست. یکی از شبهاتی که مطرح می‌شود این است که با توجه به روایات موجود در منابع حدیثی شیعه، همچنین فتاوای برخی فقهای شیعی، عزاداری و گریستن بر مردگان، نه تنها فضیلت و اجری ندارد، بلکه نکوهیده، حرام و از اعمال جاهلیت به شمار آمده است. در برخی از روایات شیعی، از سوگواری بر مردگان به عنوان رفتاری شیطانی یاد شده و از آن نهی کرده‌اند و شخص سوگوار را دور شده از رحمت پروردگار دانسته‌اند، از این رو گریستن و سوگواری بر مردگان و از آن جمله امامان شیعه، جز به دست‌ آوردن گناه، دورشدن از رحمت خدا و اعتراض بر  قضا و قدر الهی حاصلی ندارد! به همین منظور با علی سواری از کارشناسان مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌آید:

*سوگواری به چه معناست؟

- سوگواری در دوران جاهلیت که در کتب اهل‌سنت با لفظ نَعی الجاهلیه از آن سخن به میان آمده است، به این معنا است که در آن زمان، وقتی شخصی از دنیا می‌رفت، در سوگ او، اعمال ناشایست وی را که به گمان مردم جزء فضیلت‌های او به شمار می‌آمد، برمی‌شمردند، از این عمل جاهلی به النیاحه تعبیر شده است.(1)

مرحوم علامه حلی در کتاب منتهی المطلب، مرحوم مقدس اردبیلی از فقهای نامدار شیعه در کتاب مجمع الفائدة و البرهان و مرحوم محقق بحرانی در الحدائق الناضره این تعبیر را ذکر کرده‌اند که سوگواری ناپسند (ذکر اعمال ناشایست مرده) بنابر اتفاق فقیهان مذهب شیعه، حرام است اما سوگواری ستوده و ذکر صفات پسندیده و عبادات و خدمات خوب متوفی اجماعا جائز است.(2)

تقسیم سوگواری و نوحه‌گری به 2 گونه‌ باطل و جائز از اختصاصات شیعیان نیست؛ بلکه در سخنان دانشمندان اهل‌ سنت نیز آمده است. مثلاً در نوشته‌های ألبانی عالم برجسته اهل‌ سنت ذیل واژه «نعی»، تقسیم‌بندی آن به نعی شرعی و نعی غیرشرعی ذکر شده است. البانی می‌نویسد: مقصود از واژه نَعی، نوعی خبررسانی و إعلان است؛ همانند آنچه که در زمان جاهلیت انجام می‌دادند. آنان با فریاد زدن بر درب منازل و بازارها، خبر فوت شخصی را به دیگران می‌رساندند. این نهی از نوحه‌سرایی و إعلان به مرگ کسی همان است که در زمان جاهلیت انجام می‌دادند.

آنگاه در ادامه می‌آورد: این‌ گونه نیست که همه سوگواری‌ها اشکال داشته باشد. اگر در سوگواری‌ها این‌ گونه بگویند: «درود بر افتخار بزرگواران گرامی و باقی‌مانده گذشتگان گرامی و صالح، اشکالی ندارد»، سپس با صراحت می‌گوید: «أن النعی لیس ممنوعاً کلَه» یعنی همه نوحه‌سرایی‌ها برای میت حرام نیست!(3)

نه تنها گریه، حزن و اندوه بر عزیزان، بدعت‌گذاری در دین نیست؛ بلکه برخی از پیامبران الهی با این حالات در قرآن توصیف شده‌اند

*قرآن کریم درباره گریه و اندوه چه دیدگاهی دارد؟

-خواننده محترم با اندک تأمل در برخی آیات قرآن که ناظر به حزن، گریه و زاری است در خواهد یافت نه تنها گریه، حزن و اندوه بر عزیزان، بدعت‌گذاری در دین نیست؛ بلکه برخی از پیامبران الهی با این حالات در قرآن توصیف شده‌اند(4)، بدون آنکه در این خصوص از سوی پروردگار متعال بازخواست شوند، قرآن کریم در وصف بیتابی حضرت یعقوب(ع) در فراق فرزند دلبندش یوسف(ع) می‌فرماید: «یا أَسَفی‏ عَلی‏ یُوسُفَ وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ کَظیمٌ»(یوسف/48)؛ ای دریغ بر یوسف! و دیدگانش (یعقوب) از غم سفید شد، اما او خشم خود را فرو می‌برد!

زمخشری مفسر بزرگ اهل‌ سنت ذیل این آیه چنین می‌نگارد: حضرت یعقوب از زمان فراق حضرت یوسف تا دیدار وی، 80 سال اشک ریخت  و چشمانش از گریه خشک نشد؛ در حالی که بر روی زمین، هیچ بنده‌ای گرامی‌تر از حضرت یعقوب(ع) نزد خداوند نبود!(5) بنابراین طبق گفتار صریح قرآن، گریه و اندوه بر فقدان کسی، گناه به شمار نمی‌آید.

*رفتار و سیره پیامبر(ص) در این رابطه چگونه بود؟

پیامبر(ص) مانند هر انسان دیگری هنگام فقدان عزیزانش، به سوگ می‌نشست و علاوه بر آن، دیگران را به برپاداری سوگواری تشویق می‌فرمود

-با نگاهی به سبک زندگی پیامبر(ص) که قرآن کریم ایشان را به عنوان سرمشق و اسوه نیکویی برای مؤمنین معرفی می‌کند، در می‌یابیم که پیامبر(ص) مانند هر انسان دیگری هنگام فقدان عزیزانش، به سوگ می‌نشست و علاوه بر آن، دیگران را به برپاداری سوگواری تشویق می‌فرمود.

ذهبی در سیر أعلام النبلاء، ابن اثیر جزری در کتاب أسد الغابه فی معرفه الصحابه، إبن عبد البر در الاستیعاب، عسقلانی در لسان المیزان، سیوطی در الدر المنثور و حاکم نیشابوری در المستدرک علی الصحیحین  چنین آورده‌اند: «لما رأی النبی(ص) حمزهً قتیلاً، بکی، فلمّا رأی ما مُثّلَ به شَِقَ»؛ یعنی وقتی پیامبر(ص) حمزه را کشته دید، گریست و چون مشاهده کردند که وی را قطعه قطعه کرده‌اند، ناله و فریاد زد!(6)

*نمونه تاریخی دیگر هم وجود دارد؟

-از جلوه‌های ویژه سوگواری و گریه بر مردگان در تاریخ اسلام می‌توان به عزادرای و گریه عایشه، همسر پیامبر اکرم(ص) هنگام رحلت ایشان اشاره کرد. بی‌شک اگر گریه و عزاداری بر مردگان، رفتاری جاهلی و بدعت به شمار می‌آمد، همسر پیامبر را باید جزء بی‌شماری از کسانی دانست که به این عمل روی آورده‌ و می‌آورند! احمد بن حنبل با سند صحیح از أبواسحاق از یحیی بن عباد بن عبد الله بن الزبیر از پدرش نقل می‌کند و دیگران نیز در کتب خود این گزارش را چنین ذکر کرده‌اند:

«سمعت عائشة تقول: ... إن رسول الله(ص) قُبض و هو فی حجری، ثم وضعت رأسه علی وسادة و قمت التدم مع النساء و اضرب وجهی»؛ شنیدم که عایشه می‌گفت: ... پیامبر(ص) از دنیا رفت، در حالی ‌که سرش بر دامن من بود. سر مبارکش را بر بالشی نهادم و برخاستم و همراه زنان سینه‌زنی می‌کردم و بر صورت خود می‌زدم!(7)

إبن‌منظور أفریقی در لسان العرب ذیل واژه «تدم» می‌نویسد: «التدم: ضرب المرأة صدرها و إلتدام النساء: ضربهن صدورهن و وجوههن فی النیاحة»، لدم به زدن زن بر سینه‌اش گفته می‌شود. التدام النسا، به وقتی گفته می‌شود که زنان در هنگام سوگواری بر سینه و صورت زنند.(8)

از دیگر مستندات غیر‌قابل انکار در موضوع شرعی بودن سوگواری بر امام حسین(ع) و سایر ‌اهل‌ بیت(ع)، بلکه فضیلت گریه و اندوه بر ایشان، احادیث صحیح فراوانی است که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده و بیش‌تر آن‌ها در منابع روایی اهل‌ سنت ثبت شده است و حدیث‌شناسان بر صحت آن احادیث گواهی داده‌اند، برای نمونه تنها به ذکر یک روایت در این خصوص بسنده کرده و مطالعه دیگر روایات را به خواننده گرامی وامی‌گذاریم: حاکم نیشابوری حدیث‌شناس بارز اهل‌ سنت در المستدرک علی الصحیحین روایتی را از ام‌الفضل بنت الحارث (به شرطی که بخاری و مسلم برای صحت روایت قرار داده‌اند) روایت می‌کند. ام‌الفضل می‌گوید: دیدم پیامبر(ص) به حسین نگاه می‌کند و قطرات اشک از چشمانش جاری است. وقتی علت را پرسیدم، فرمود: جبرئیل خبر شهادت فرزندم حسین را به من‌ رساند و گفت امتم او را به شهادت می‌رسانند».(9)

نیز بخاری در صحیح خود و دیگران در آثار خویش آورده‌اند: هنگامی که پیامبر(ص) از دنیا رحلت کردند، دخترشان فاطمه زهرا علیها السلام به سوگ پدر بزرگوارش نشست».(10)

*به راستی فقها رأی به نکوهش سوگواری داده‌اند؟

-آنچه از روایات و کلمات فقهای شیعی به دست می‌آید به خوبی نشان می‌دهد که میان سوگواری ناپسند(جاهلی) و سوگواری پسندیده تفاوت روشنی وجود دارد. اول اینکه روایات و گفتار فقها آنجا که به نکوهش سوگواری اشاره می‌کند، به نوع ناپسند آن توجه دارد، دوم قرآن کریم حزن و اندوه در فراق و فقدان عزیزان را عمل حرامی نشمرده، بلکه با ذکر داستان حضرت یوسف(ع) آن تأیید کرده است. سوم اینکه سوگواری پیامبر بر عزیزانشان، از جمله امام حسین(ع)، شاهدی بر جائز بودن این عمل است، چهارم سوگواری، گریه و سیاه‌پوشی مردم در هنگام از دست دادن عزیزانشان از گذشته تا به امروز حکایت‌‌گر سبک و سیره رایج عرف عقلا در این خصوص است.

*سوگواری بر مردگان سیره رایج مسلمانان هم بوده است؟!

-سوگواری خلیفه دوم هنگام مرگ نعمان بن مقرون(11)، سوگواری عبدالله بن مسعود بر مرگ خلیفه دوم(12) و همچنین گریه مردم بر جنازه ابن تیمیه، ابن جوزی و جوینی(13) حاکی از روش رایج اهل‌ سنت در قرون گذشته از صدر اسلام تا کنون است و هیچ گاه کسی آن را از اعمال جاهلی و در شمار نوآوری و بدعت در دین قلمداد نمی‌کرده است! حال چه شده که وهابیان همین رفتار را از شیعیان نکوهش کرد و در شمار شرک می‌شمارند.

*نماد جهانی برای سوگواری وجود دارد؟

پوشیدن لباس سیاه هنگام سوگواری، امری فطری و طبیعی است؛ زیرا لباس سیاه نماد عزا، غم و اندوه است

-پوشیدن لباس سیاه هنگام سوگواری بر عزیزان که بسیاری از مخالفان شیعه آن را دستاویز نکوهش فرهنگ عزاداری می‌کنند و برخی آن را منتسب به عهد منتسب الدوله در سال 352 هجری می‌دانند، علاوه بر پیشینه تاریخی در میان ملل و ادیان، مورد تأیید شرع نیز هست.

اولاً با مطالعه تاریخ ملل و ادیان می‌توان بر این حقیقت واقف شد که پوشیدن لباس سیاه هنگام سوگواری، امری فطری و طبیعی است؛ زیرا لباس سیاه نماد عزا، غم و اندوه است؛ آن چنان که رنگ سفید و قرمز نماد شادی است. در کتاب دائرةالمعارف قاموس علم لکل فنٍ و مطلبٍ اثر آقای پترس بستانی به طور مفصل و مبسوط به سیاه‌پوشی یهودیان و یونانیان باستان در عزای عزیزان‌شان اشاره رفته است.(14)

از فقهای شیعه، إبن فهد حلی در کتاب التحسین فی صفات العارفین مفصلاً درباره عزاداری مسیحیان و سیاه‌پوشی آن‌ها سخن گفته است.(15)

ثانیاً: در علم فقه به اثبات رسیده است که بر مبنای قاعده اصاله الاباحه، اصل، مباح بودن هر چیزی است، جز مواردی که صریحً و یقیناً از آن نهی شده باشد. بنابر قاعده مذکور (کل شئ لک مباح) هنگامی که دلیل قطعی بر نامشروع‌ بودن یا جائز نبودن پوشش سیاه بر فقدان عزیزان وجود ندارد، می‌توان به اصل اباحه تمسک کرد. در اینجا به عنوان نمونه به یکی از آیاتی که از آن حکم اصاله الاباحه استفاده می‌شود، اشاره می‌کنیم: «وَ ما لَکُمْ أَلاَّ تَأْکُلُوا مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ قَدْ فَصَّلَ لَکُمْ ما حَرَّمَ عَلَیْکُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَیْهِ وَ إِنَّ کَثیراً لَیُضِلُّونَ بِأَهْوائِهِمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدین»الانعام/119؛ چرا از چیزهایی (گوشت‌ها) که نام خدا بر آن‌ها برده شده نمى‏‌خورید؟! در حالى که (خداوند) آنچه را بر شما حرام بوده بیان کرده است! مگر اینکه ناچار باشید (که در این صورت، خوردن از گوشت آن حیوانات حرام‌شده، جایز است) و بسیارى از مردم، به سبب هوس و از روی ناآگاهی، (دیگران را) گمراه مى‏‌سازند و پروردگارت، تجاوزکاران را بهتر مى‏‌شناسد!‏

مفاد آیه این است که اثبات حرام‌ بودن به تبیین شارع نیاز دارد، نه مباح‌ بودن! از این رو هنگام شک در موردی خاص تا مادامی که در شمار محرمات قطعی اسمی از آن نیامده باشد، توقف و خودداری از عمل لازم نیست.

ثالثاً انسان‌ها موجوداتی نماد سازند، انسان‌ها برای خود نمادهایی می‌سازند تا به اهداف خود نزدیک شوند. به طور مثال ارتشیان یونیفرم مخصوص دارند تا هویت خود را از طریق آن استحکام بخشند. نماد‌ها ابزاری برای نزدیک شدن به اهداف هستند و سیاه‌پوشی نیز می‌تواند در توجه اذهان به سمت هویت سوگناک واقعه کربلا مؤثر باشد. سیاه‌ پوشیدن شیعیان در مرگ عزیزانشان به‌ویژه سوگ شهیدان کربلا، چیزی جز جریان سیره  جاری عقلا در عمل شیعیان در طول تاریخ نیست.

*به نمونه‌های تاریخی سیاه‌پوشی در اسلام اشاره می‌کنید؟

عزاداری، گریه و پوشش سیاه بر فقدان عزیزان امری طبیعی است که در ملل و ادیان گذشته نیز شواهد فراوانی بر آن وجود دارد

-در تاریخ اسلام هم به مواردی بر می‌خوریم که کسانی از یاران پیامبر بر پایه‌ همین سیره عمل کرده‌اند:

1. زینب دختر ابى سلمه(ربیبه پیامبر) سه روز بر حمزه سیدالشهداء به سوگ نشست و لباس سیاه که ویژه عزادارى است، بر تن کرد.(16)

2. اسماء‌ بنت عمیس مى‌گوید:‌ هنگامى ‌که جعفر به شهادت رسید، رسول خدا(ص) به من فرمود:‌ «البسی ثوب الحداد» سه روز جامه عزا بر تن کن. پس از آن هر چه خواستى انجام بده.(17)

3. امام حسن(ع) در سوگ پدر در حالی که جامه سیاه برتن داشت، براى مردم خطبه می‌خواند.(18)

*سخن پایانی...

-آنچه به اختصار و با استناد به منابع اهل‌ سنت بیان کردیم حاکی از مشروعیت سوگواری و سیاه‌پوشی بر فقدان عزیزان، به‌ ویژه عزیزان خدا و اولیای الهی است. از این رو آنچه در خصوص معنای منع از نیاحه در روایات آمده است غیر از مفهومی است که شیعه آن را عزاداری بر اهل‌ بیت(ع) می‌نامند. رفتار شیعیان چیزی جز سیره و سبک رایج و به اصطلاح عرف عقلا نیست، وجود روایات فراوان بر فضیلت گریه، حزن و اندوه بر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) که بیش از 50 روایات در این زمینه از پیامبر(ص) وارد شده، شاهد گویای سخن ماست. عزاداری، گریه و پوشش سیاه بر فقدان عزیزان امری طبیعی است که در ملل و ادیان گذشته نیز شواهد فراوانی بر آن وجود دارد و دلیل آن این است که لباس سیاه، نماد حزن و اندوه است.

در روایتی امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

کل الجزع و البکاء مکروه سوی الجزع و البکاء

علی الحسین علیه السلام: هر ناله و گریه ای مکروه است

، مگر ناله و گریه بر حسین علیه السلام. (بحار الانوار، ص ۲۸۰، ح ۹، باب ۳۴)

(بازم محرم، باز روضه ی چشماتون
باز مرثیه ی بارون،باز گریه ی زهرا
بازم محرم،بی چارگی زینب
اوارگی زینب،سرگشته صحرا)(2)
محرم،شور و حاله محرم،اه وناله
محرم،فصل الاله محرم،گل غمینه
محرم،سوز سینه محرم،بزم هر ساله
(به اذن زینب ،دیوونه م،دیوونه م
برا داداشش-می خونم،می خونم
از کرم حیدر-مجنونم،مجنونم)(2)
حسین اقام-ثارالله(4)
بازم محرم،خورشیده که تب داره
ابری که نمی باره،شرمنده شده اب
بازم محرم،خون دل یک مادر
اصغر می زنه پر...

حکمت 479  نهج البلاغه :

بدترین دوست،آن که برای او به رنج و زحمت افتی

سوال:آیا بر شهید مسلمانی که با لباسش دفن شده است،

احکام مس میت مترتب است؟

جواب:با مس شهیدی که تغسل و تکفین در حق او ساقط است، غسل مس

میت واجب نمی شود.

سوال شماره 255 از رساله الاستفتائات حضرت آیت الله خامنه ای(دامت برکاته)

شرایط وجوب امر به معروف 

1-علم و آگاهی به معروف و منکر

                             2-احتمال تاثیر

                                              3-استمرار گناه 

                                              4-امر و نهی ،مشکل ساز نباشد 

برگرفته از کتاب آموزش ملی امربه معروف و نهی از منکر نوشته محمد اسحاق مسعودی

آزمایش‌های صنعت هواپیماسازی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از دهه ۶۰ و با ساخت هواپیمای آذرخش در فرماندهی مجتمع اوج نهاجا در منطقه تهرانسر شروع شد.

1-بلوغ است 

      2-عقل 

              3-آزاد بودن(بنده نبودن) 

                                         4-به واسطه حج کردن ناچار نشود کار حرامی

                                            را انجام دهد و یا عمل واجبی را ترک کند

                           5-آنچه مستطیع باشد.

      برگرفته از کتاب گناهان کبیره نوشته  آیه الله دستغیب(ره) 

رسول خدا فرمود:خیری در زندگانی نیست مگر برای دو کس

عالم مطاع

                                و 

                                        دانش آموز مطیع 

 برگرفته از کتاب خصال شیخ صدوق ص 83

سوال: انجام عمل جراحی برای زیبایی چه حکمی دارد؟

جواب: این کار فی نقسه اشکالی ندارد 

سوال شماره 1294 از رساله الاستفتائات حضرت آیه الله العظمی خامنه ای(دامت برکاته)

سوال: اگر روزه دار باشم و مادرم مرا وادار به خوردن غذا یا نوشیدن کند،

آیا روزه ام باطل می شود؟

جواب:خوردن و نوشیدن روزه را باطل می کند هر جند بر اثر درخواست 

 و اصرار شخص دیگری باشد

سوال شماره 796 از رساله الاستفتائات حضرت آیت الله خامنه ای(دامت برکاته)

دعای فرج

فضیلت صلوات فرستادن

بازگشت آزادگان

بازگشت آزادگان، دستاورد ایستادگی

 الزامات تبادل اسرا

بازگشت آزادگان به میهن، دو هفته پس از اشغال نظامی کویت توسط ارتش صدام و دو روز پس از آن صورت گرفت که صدام در نامه‌ای به آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی- رئیس‌جمهور وقت ایران - بار دیگر عهدنامه ۱۹۷۵ الجزیره را پذیرفت و به شرایط ایران برای پایان جنگ تسلیم شد و از جمله قول عقب‌نشینی از مرزهای ایران و آزادسازی اسیران ایرانی را داد. به دنبال تبادل این نامه و پاسخ آن بود که توافق نهایی برای پذیرش آتش‌بس در سرتاسر مرزهای مشترک دو کشور ایران و عراق صورت عملی به خود گرفت. البته ناگفته نماند که اتخاذ چنین رویکردی مخصوصا از سوی رژیم بعث عراق ناشی از الزامات ضروری و ذاتی گشایش و شروع جنگ در جبهه کویت بود. دیوانه بغداد که از حمله به خاک پاک ایران طرفی بر نبسته بود، جهت برآوردن امیال جاه‌طلبانه خود و نیز جهت غلبه بر ناکامی‌های خود در جنگ با ایران اسلامی، خاک کشور کوچک همسایه‌اش - کویت - را به توبره کشید. این واقعه ضرورتی انکارناپذیر در توافق نهایی عملیاتی کردن آتش‌بس بین عراق و ایران اسلامی بود. 

روز موعود

اسرای سرافراز ایرانی از چند نقطه مرزی با تشریفات وارد کشور شدند و نخستین واکنش آنان بوسه بر خاک ایران و ریختن اشک شوق بود. از جمله اقدامات مهمی که در رابطه با آزادگان پس از بازگشت آنها به میهن اسلامی صورت گرفته، تشکیل ستاد رسیدگی به امور آزادگان بوده است. ستاد رسیدگی به امور آزادگان در ۲۲ مرداد ۱۳۶۹، براساس قانون حمایت از آزادگان مصوب ۲۳/۹/۱۳۶۸ مجلس تشکیل شد و در نخستین گام با تبادل انبوه اسرا مواجه شد و براساس همان قانون و با مساعدت و همراهی دیگر دستگاه‌ها مسوولیت این کار عظیم را به دوش گرفت و تبادل بیش از ۴۰ هزار آزاده و به همین تعداد اسیر عراقی را انجام داد. این ستاد با الهام از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب بیش از ۲۷۰ واحد ستادی در سراسر کشور تشکیل داد و ارائه خدمات به آزادگان را در زمینه‌های گوناگون آغاز کرد و در زمینه اشغال توانست نزدیک به ۹۶ درصد(بیش از ۳۶ هزار نفر) از آزادگان را در دستگاه‌های دولتی و غیردولتی مشغول به کار کند. در زمینه تحصیل تا سال ۱۳۷۵، بیش از ۵۳۰۰ نفر از آزادگان موفق به راهیابی و تحصیل در موسسات عالی کشور شده که از این عده ۳۶۵ نفر در رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی و ۴۰۶ نفر در رشته‌های مهندسی و سایر رشته‌ها پذیرفته شدند. 

اسرا در کلام امام (ره) و رهبری

رهبر کبیر انقلاب درباره اسرا و آزادگان تعبیرات زیبایی دارند. ایشان اسرا را سرود آزادی دانسته و می‌گویند: «اسرا در چنگال دژخیمان خود سرود آزادی‌اند و احرار جهان آن را زمزمه می‌کنند. مفقودین عزیز، محور دریای بیکران خداوندی‌اند و فقرای ذاتی دنیای دون در حسرت مقام والایشان در حیرتند.» ایشان همچنین از مادران اسرا چنین یاد می‌کنند: «در اقدام شریف مادران بزرگواری که در دامن‌های مطهر خود چنین فرزندانی را تربیت کرده‌اند، چه می‌توان نثار کرد؟ و برای اسیرانی که در زندان‌های مخوف دشمن، شجاعانه بر سر دشمنان بشریت فریاد می‌کشند، چگونه توان تعظم نمود؟»
مقام معظم رهبری درباره آزادگان چنین گفته‌اند: «یکی از چیزهایی که شما را، دل‌هایتان را زنده نگه می‌داشت، ‌پرامید نگه می‌داشت، یاد آن چهره و روحیه پرصلابت امام عزیزمان بود. آن بزرگوار هم خیلی به یاد اسرا بودند. حال پدری را که فرزندانش به این شکل از او دور شده باشند، راحت می‌شود فهمید... مساله اسارت طولانی فرزندان این ملت به نوبه خود امتحان دیگری بود که ملت ما با موفقیت آن را به انجام رسانده و اسرای ما همانند ملت ایران از خود آزادمردی نشان دادند و سرانجام با موفقیت و سرافرازی به وطن بازگشتند... شما در دوران اسارت شرایط سختی را گذراندید، اما در عین حال با حفظ دین و اعتقادات و دلبستگی خود به اسلام، امام و انقلاب موجب افتخار و آبرومندی ملت خود در برابر دشمن شدید.»

عید سعید قربان مبارک

جند نکته مهم در رابطه با غنا

1-غنا از کبائر است 

لهوالحدیث در قرآن غنا است

3-قول الزور به غنا تفسیر شده است

4-غنا لغو است

5-غنا نفاق می آورد

6-غنا مورث فقر است

  برگرفته از کتاب گناهان کبیره آیه الله دستغیب(ره)

امام محمد باقرعلیه السلام روایت کند که رسول خدا(ص) به علی بن ابی طالب فرمو.د:

ای علی!من و تو و دو فرزندت و نه نفر از اولاد حسین پایه های دین و استوانه های

اسلام هستیم هر کس از ما پیروی کند نجات یابد و هر کس از فرمان ما سرپیچد راهش

به سوی اتش خواهد بود.

برگرفته از کتاب 1001نکته از ولایت امیر المومنین نوشته محمدرضا رمزی اوحدی ص181

1-3-4- عزت، حكمت، مصلحت‏

عزت و حكمت و مصلحت، يك مثلث الزامى براى چارچوب

ارتباطات بين‏المللى ماست. ... عزت يعنى تحميل هيچ‏كس

را قبول‏نكردن. ... حكمت، يعنى حكيمانه و سنجيده كار كردن.

... مصلحت، يعنى مصلحت انقلاب، و اين مصلحت همه‏جانبه است.

 اگر بخواهيم اصول سياست خارجى را كه بر پايه‏ى عزت و

حكمت و مصلحت استوار است، بر اوضاع و شرايط پيچيده‏ى

امروز دنيا و وضع خاص خودمان تطبيق كنيم، بلاشك فراست،

ابتكار عمل، پُركارى، دقت و پايبندى شديد به اصول و آرمانها،

جزو وظايف عمومى دستگاه ديپلماسى ماست.
 

 

امام ششم فرمود: چون تنت لرزید،واشکت روان شد

و دلت ترسید،

به رحمت حق امیدوار باش که تیرت به هدف رسیده

خصال شیخ صدوق(ره)

سوال:هجده روز  روزه به علت مسافرت در ماه رمضان برای انجام ماموریت دینی

به عهده ام می باشد،وظیفه من چیست؟آیا قضای آنها بر من واجب است؟

جواب:قضای روزه های ماه رمضان که بر اثر مسافرت از شما فوت شده واجب است

سوال شماره 808 رساله اجوبه الاستفتائات آیه الله العظمی خامنه ای(دامت برکاته)

ختامه مسک

کتاب ختامه مسک یا فیضی از ورای سکوت 

رهنمودها و ارشادات حضرت آیه الله بهجت  که توسط مسعود دلاور

 گرد آوری شده است

سوال: آیا هنگام خواندن نماز شب،واجب است که کسی متوجه

نماز شب خواندن ما نشود؟آیا واجب است که آن را در تاریکی بخوانیم؟

جواب:در تاریکی خواندن و مخفی کردن از دیگران شرط نیست

اما ریا هم در آن جایز نیست.

سوال شماره719 از رساله اجوبه الاستفتائات آیت الله العظمی خامنه ای(دامت برکاته)

دوستان عزیز دهه ولایت نزدیک است شما چه برنامه یا برنامه هایی برای بزرگداشت این دهه دارید؟

خواب ما را نبرد هستی ما از شهدا ست 

عالم بزرگ اهل سنت محمد ادریس شافعی پیشوای مذهب شافعیه

در سی ام رجب سال 204 قمری در مصر دار فانی را وداع گفت: او در 

دیوان اشعارش اینگونه سرود است:

یا ال بیت رسول الله حبکم       فرض من الله فی القرآن انزله

کفاکم من عظیم الفضل انکم   من لم یصل علیکم لاصلوه له

یعنی: ای اهل بیت رسول خدا دوستی و محبت شما را خداوند در قرآن

که نازل کرده واجب فرموده است در عظمت و بزرگی شما  همین قدر بس که هر کس

 که در نماز خود برشما صلوات نفرستد نمازش درست نیست.

برگرفته از کتاب 1001 نکته از ولایت امیر المومنین نوشته محمد رضا  رمزی اوحدی

امام پنجم گفت: از رسول خد پرسش شد از بهترین بندگان. فرمود،

آنانکه چون نیکی کنند شاد شوند و چون بد کنند امرزش خواهند

و چون بدان ها بخشش شود شکر گذارند و چون گرفتار شوندصبر کنند

 و چون خشم کنند در گذرند. 

خصال شیخ صدوق(ره)